Μαργαρίτα Ζορμπαλά - Δρόμοι παλιοί

Από τις κορυφαίες στιγμές για το Ελληνικό τραγούδι,με μουσική του Μίκη Θεοδωράκη,και στίχους σε ποίηση του μεγάλου Μανώλη Αναγνωστάκη,το "Δρόμοι παλιοί" ντύνει μουσικά την ταινία Σέρπικο με πρωταγωνιστή τον Al Pacino,μια από τις καλύτερες ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου. Υπάρχουν όμως σ'αυτό δυο συνταρακτικά στοιχεία που δεν επισημάνθηκαν πουθενά ή δεν εκτιμήθηκαν καθόλου και τα οποία κάνουν το τραγούδι αυτό και ΣΤΑΘΜΟ της ανθρώπινης πορείας.

1ο  Από το τραγούδι λείπει, για λόγους ίσως μουσικού μέτρου, μια κωδική και καθοριστική λέξη που δραματοποιεί διαχρονικά την ιστορία του ανθρώπου.
Η λέξη αυτή είναι η λέξη "ΑΚΟΜΑ".
 Συγκεκριμένα το τραγούδι λέει, ανάμεσα στ' άλλα, "...κρατώντας / μια σπίθα τρεμόσβηστη στις υγρές μου παλάμες...", ενώ ο ποιητής γράφει στο βιβλίο του "...κρατώντας / ΑΚΟΜΑ μια σπίθα τρεμόσβηστη στις υγρές μου παλάμες... "
 Αυτή η βαθιά νοηματική λέξη εκφράζει βιωματικά τον ανυποχώρητο αγώνα για Δικαιοσύνη και Αδερφοσύνη όλων των ανθρώπων της γης, γι αυτό και σ΄αυτή την κωδική λέξη ακουμπάνε μέσα σ' όλους τους αιώνες όλοι οι επαναστάτες ποιητές, οι συνειδητά σκεφτόμενοι ανθρώποι και οι ανύπνωτοι ονειρευτές όπου γης.

2ο  Τους τρεις στίχους που λένε "...Και προχωρούσα μέσα στη νύχτα χωρίς / Να γνωρίζω κανένανε κι ούτε / Κανένας με γνώριζε ..." ο Αναγνωστάκης τους έχει σε παρένθεση !...
Από περίσσια δηλαδή ταπεινότητα και ευγένεια μας τονίζει με την παρένθεση ότι αυτό απλώς μας το επισημαίνει, χωρίς γι αυτόν να έχει ιδιαίτερη αξία!... Δίχως όμως να το επιδιώκει , βγαίνει από το όλο ποίημα η λύπη του, που εκφράζει όλους τους επαναστάτες αγωνιστές και που είναι η πικρή πραγματικότητα της αδιαφορίας ή αδυναμίας ή φόβου των πολλών ασυνειδητοποίητων ανθρώπων που αδιαφορούν για το βαρύ τίμημα που καταβάλλουν πάντα οι λίγοι για χάρη όλων των συνανθρώπων τους.
 Έρχεται όμως εδώ ο μεγάλος μας Μίκης και με θαυμαστή δημιουργική έμπνευση σπάει και αφαιρεί τα δεσμά της παρένθεσης και πλάθει πανηγυρικό το μουσικό αυτό ρεφρέν σαν μέσο για να περιγράψει και να προβάλλει την αληθινή ανθρώπινη τραγωδία,που με τραγικό τρόπο ο ποιητής διηγείται μόνο στην εισαγωγή του ποιήματος.

Αυτό αποτελεί τη μοναδική μουσική προσέγγιση, που μονάχα ένας Μίκης Θεοδωράκης μπόρεσε και υλοποίησε.
 Να γιατί το τραγούδι αυτό είναι και ΣΤΑΘΜΟΣ της ανθρώπινης Ιστορίας και γίνεται απόκρυφα και ευεργετικό,αφού σε προβληματίζει, σε αφυπνίζει και βαθιά σε συνειδητοποιεί ότι ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ δεν βρήκε και δε θα βρει ποτές του το δρόμο του αν πρώτα δε νιώσει,δε βιώσει,δε ματώσει,δε σαρκώσει,δεν ξεκορμίσει,δε σεργιανήσει,δεν τραγουδήσει και δε φιλέψει το μέγα αμοιβαίο και οικουμενικό σ'αγαπώ ! 
Για όλους αυτούς τους λόγους,μια τέτια προσέγγιση αυτού του τραγουδιού σου δημιουργεί εύλογα τη συνειδητή επιθυμία να υποκλιθείς βαθιά και να πεις ένα πηγαίο νοερό και αφκιασίδωτο ευχαριστώ στο ΜΑΝΩΛΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ και στο ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ.

Τι κρίμα που αυτή η χωρα κατάντησε ένα απέραντο νεκροταφείο ποιητών,από κοινωνικά και πολιτικά αμόρφωτους πολίτες,που έχουν αναγάγει την τύχη αυτού του έθνους στα χερια ανεπάγγελτων,και απολίτιστων,ανθρώπων του υποκόσμου.